ครั้งที่ 3

21 สิงหาคม 2561

บทที่ 3 สื่อ การเล่นเพื่อพัฒนาเด็กปฐมวัย

“สื่อ” หมายถึง สิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบๆ ตัวเด็ก คือ สิ่งที่มีชีวิต สิ่งที่ไม่มีชีวิต สิ่งที่ประดิษฐ์ขึ้น ได้แก่ คน สัตว์ พืชผัก ผลไม้ สิ่งของเครื่องใช้ เครื่องเล่น วิทยุ โทรทัศน์ ภาพยนตร์ เทป ยานพาหนะ ฯลฯ สิ่งที่เหล่านี้เมื่อเด็กได้พบเห็น หรือจับต้องก็จะทำให้เกิดการเรียนรู้ ทั้งมีส่วนช่วยให้เด็กพัฒนาทางกาย อารมณ์– จิตใจ สังคม และสติปัญญา

ลักษณะของสื่อ

ชัยยงค์ พรหมวงศ์ ได้แบ่งสื่อ ออกเป็น 3 ประเภท

1. สื่อการสอนประเภทวัสดุ สามารถจำแนกเป็นกลุ่มใหญ่ ๆ ได้ 2 กลุ่ม

1.1 วัสดุการสอนที่ครูจัดทำหรือจัดหามา

1.2 วัสดุการสอนที่มีผู้จัดทำจำหน่าย

   1.2.1 สิ่งพิมพ์

   1.2.2 ภาพชุด

   1.2.3 เทปโทรทัศน์

   1.2.4 เทปเสียง 

2.สื่อการสอนประเภทอุปกรณ์

  2.1 เครื่องเสียง

  2.2 อุปกรณ์ประกอบเครื่องฉาย

  2.3 อุปกรณ์ที่ไม่เกี่ยวกับการใช้เสียงหรือให้ภาพ

3. สื่อการสอนประเภทวิธีการ

  3.1 การสาธิต    
  3.2 การทดลอง   
  3.3 เกม  
  3.4 การแสดงบทบาทสมมติ
  3.5 การจำลองสถานการณ์  
  3.6 การฝึกปฏิบัติจริงหลังการสนทนาเนื้อหา
  3.7 ทัศนศึกษา    
  3.8 กิจกรรมอิสระ  
  3.9 กิจกรรมที่จัดขึ้นตามโครงการ

การจัดระบบสื่อเพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็ก

1. การเลือกสื่อ

     1.1 มีความปลอดภัย ไม่เป็นพิษเป็นภัยต่อเด็ก
1.1.1 ต้องทำด้วยวัสดุที่ไม่เ
1.1.2 พื้นผิวของวัตถุเรียบ       
1.1.3 ขนาดและน้ำหนักเหมาะสม

      1.2 คำนึงถึงประโยชน์   ที่เด็กได้รับ

1.2.1 เร้าให้เด็กอยากรู้อยากเห็น     
1.2.2 กระตุ้นพัฒนาการที่จะสร้างขึ้นหรือเลือกให้เด็ก ครูควรคำนึงถึงความปลอดภัยเป็นอันดับแรก
1.2.3 ประโยชน์ที่มีต่อกล้ามเนื้อและการเคลื่อนไหว

      1.3 ความประหยัด
1.3.1 เงิน ค่าใช้จ่ายในการผลิตไม่สูงเกินไป
1.3.2 ประหยัดในแง่ของวัสดุ

     1.4 ด้านประสิทธิภาพ
1.4.1 ใช้ได้หลายอย่าง หลายโอกาส
1.4.2 ให้เด็กได้ประสบการณ์ตรง

2. วิธีการเลือกสื่อ

 2.1 เลือกให้ตรงกับจุดมุ่งหมาย
 2.2 เลือกให้เหมาะสมกับวัยและความสามารถ
 2.3 เลือกใช้ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของท้องถิ่น
 2.4 มีวิธีการใช้ง่าย ๆ และนำไปใช้ได้หลาย ๆ วิธี
 2.5 มีความถูกต้องตามเนื้อหาและมีความทันสมัย
 2.6 มีคุณภาพดี
 2.7 เลือกสื่อที่เด็กเข้าใจง่ายในเวลาสั้น ๆ ไม่ซับซ้อน
 2.8 สื่อที่เลือกเป็นสื่อที่สามารถสัมผัสได้
 2.9 เลือกสื่อเพื่อใช้ฝึกและส่งเสริมการคิด
 2.10 เลือกสื่อให้เหมาะสมกับเวลาที่ใช้

หลักการผลิตสื่อการเรียนการสอน

1. สำรวจความต้องการในการใช้สื่อ

2. วางแผนในการผลิต
3. ดำเนินการผลิตตามรูปแบบที่ได้วางแผนไว้
4. ทดสอบคุณสมบัติของสื่อที่ผลิตขึ้น
5. นำสื่อที่ปรับปรุงแก้ไขแล้วไปใช้จริง

ขั้นตอนการใช้สื่อ

1. เตรียมตัวครู
2. เตรียมตัวเด็ก
3. เตรียมสื่อ

การนำเสนอสื่อ

1. สร้างความพร้อมและเร้าความสนใจ

2. ใช้สื่อตามลำดับขั้นของแผนการจัดกิจกรรม
3. ควรอยู่ด้านข้างหรือด้านหลังของสื่อที่ใช้ ไม่ควรยืนหันหลังให้เด็ก
4. ไม่ควรให้เด็กเห็นสื่อหลาย ๆ ชนิดพร้อมกัน
5. เปิดโอกาสให้เด็กได้ร่วมกิจกรรมในการใช้สื่อนั้น
6. ควรสังเกต หรือให้ความสนใจคำถาม คำพูดของเด็ก

การประเมินการใช้สื่อ

1. สื่อนั้นช่วยให้เด็กเกิดการเรียนรู้เพียงใด
2. เด็กชอบสื่อชนิดนั้นเพียงใด
3. สื่อช่วยให้การสอนนั้นสอนได้ตรงกับจุดมุ่งหมาย
4. สื่อนั้นช่วยให้เด็กสนใจมากน้อยเพียงใด และสนใจเพราะเหตุใด

การเก็บรักษาและซ่อมแซมสื่อ

1. ควรตรวจสอบสื่อหลังจากที่ใช้แล้วทุกครั้ง ว่ามีสภาพสมบูรณ์

2. ควรฝึกให้เด็กช่วยกันเก็บรักษาสื่อของครู
3. เก็บสื่อให้เป็นระเบียบและเป็นหมวดหมู่
4. ฝึกให้เด็กหยิบสื่อออกมาใช้ได้เอง และเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
5. ควรซ่อมแซมสื่อที่ชำรุด

สื่อเพื่อการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย

ของเล่น
1. ของเด็กเล่น
2. เครื่องกีฬา
3. เครื่องดนตรี

วัตถุประสงค์ของการเล่นที่ใช้เครื่องเล่นของเด็ก

1. เพื่อเพลิดเพลิน

2. เพื่อพัฒนาการทางร่างกาย
3. เพื่อพัฒนาการด้านอารมณ์

ประโยชน์ของการเล่น

ซูซาน ไอแซค (Susan Isaacs) 
ได้ศึกษาวิจัยผลของการเล่นที่ก่อให้เกิดประโยชน์อย่างยิ่งกับเด็กปฐมวัย ซึ่งสามารถสรุปได้ดังนี้

1. การเล่นทำให้เกิดการเรียนรู้
2. การเล่นช่วยส่งเสริมความสามารถทางการคิดและสติปัญญา
3. การเล่นช่วยส่งเสริมพัฒนาการทางสังคม
4. การเล่นช่วยส่งเสริมพัฒนาการทางอารมณ์
5. การเล่นช่วยส่งเสริมพัฒนาการทางร่างกาย

รูดอล์ฟ (Rudolph, 1984, p. 95) 
ได้สรุปไว้เป็นองค์ประกอบของการเล่นได้ 3 ประการ ดังนี้
1. การเล่นนำไปสู่การค้นพบเหตุผลและความคิด
2. การเล่นเป็นการเชื่อมโยงระหว่างเด็กกับสังคม
3. การเล่นเป็นการนำเด็กไปสู่ภาวะความสมดุลทางอารมณ์

เพียเจท์ (เยาวพา เดชะคุปต์. 2528:12 อ้างอิงมาจาก Piaget.N.d.) 
ได้กล่าวเอาไว้ว่า การเล่นมีความสำคัญต่อพัฒนาการทางสติปัญญาของเด็ก จากการเล่น เด็กจะสามารถแยกแยะสิ่งต่างๆจากสิ่งเร้าได้ และขณะที่เด็กตอบสนองสิ่งเร้าเด็กจะรับรู้สิ่งต่าง ๆเข้ามาในสมอง

1. บทบาทของการเล่น คือ การระบายอารมณ์
2. การเล่นช่วยให้เข้าใจสิ่งที่เป็นนามธรรม
3. การเล่นเป็นการเรียนรู้ทางสังคม

สรุป สื่อ การเล่นเพื่อพัฒนาเด็กปฐมวัย

เครื่องเล่นของเด็กมีความสำคัญในการพัฒนาร่างกายและจิตใจของเด็กและเยาวชน ผู้ทำหน้าที่เป็นแพทย์หรือบุคลากรการแพทย์ที่เกี่ยวข้องกับเด็ก ควรศึกษาและให้ความสนใจในเรื่องเครื่องเล่นพอสมควรทั้งนี้เพื่อจะได้ให้คำแนะนำปรึกษาเกี่ยวกับการเลือกสรรและจัดหาเครื่องเล่นให้ถูกต้องเหมาะสมกับผู้เล่นตลอดจนหาทางช่วยส่งเสริมการผลิตเครื่องเล่นให้มากขึ้นภายในประเทศโดยทางอ้อมต่อไป

นอกจากนี้ ยังมีการนำเสนอบทความ เกี่ยวกับสื่อการศึกษาสำหรับเด็กปฐมวัย 

โดยบทความที่ดิฉันนำมาเสนอมีเนื้อหาดังนี้

 เล่นเกมพัฒนาความคิดยืดหยุ่น

งานวิจัยของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีนานยาง (Nanyang Technological University-NTU) ชี้ว่า ผู้ใหญ่ที่เล่นเกม “Cut the Rope” สม่ำเสมอ อย่างน้อยวันละ 1 ชั่วโมง ทำให้ EF ดีขึ้น เช่นเดียวกับเด็กที่เล่นเกมนี้

ผู้วิจัยชี้ว่า เกม Cut the Rope ออกแบบได้ดี ผู้เล่นจะต้องพยายามคิดค้นวิธีการใหม่ คิดสร้างสรรค์ หลังจากเล่นไป 20 ชั่วโมงพบว่า ผู้เล่น 33% สามารถเปลี่ยนภารกิจได้เร็วขึ้น 30% ปรับตัวเข้ากับสถานการณ์ใหม่ได้เร็วขึ้นและ 60% ดีขึ้นในการมีสมาธิจดจ่อ คุณพ่อคุณแม่อาจจะต้องเปลี่ยนความคิดว่าเกมคอมพิวเตอร์ไม่ดีต่อลูก แน่นอนนักวิชาการไม่ค่อยแนะนำให้ลูกวัย 3-6 ขวบเล่นเกม วัยประถมอาจจะเล่นได้ ที่สำคัญการเลือกเกมดีมีประโยชน์ให้ลูกเล่นเป็นหน้าที่ของคุณพ่อแม่ยุคใหม่ และคอยควบคุมเวลาในการเล่นให้พอเหมาะ ลูกก็จะได้ประโยชน์จากการเล่นเกมที่ว่ามาข้างต้น

สิ้นสุดการสนทนาผ่านแชท

พิมพ์ข้อความ...